متاورس (Metaverse)، تلفیقی از دو جهان آنلاین سه بعدی و یک جهان فیزیکی است، که با استفاده از تکنولوژیهای خاصی چندین فضای مجازی را با هم ترکیب میکند و یک فضای مجازی سه بعدی میسازد. متاورس به کاربران و استفاده کنندههای خود کمک میکند، تا در فضای مجازی و تحت این شبکه با هم کار کرده، بازی، ملاقات و معاشرت داشته باشند. Metaverse به صورت کامل هنوز تشکیل نشده است ، ولی در بعضی از پلتفرمها عناصر متاورژن یافت شده است، یعنی اینکه به نوعی پیش سازهایی از Metaverse در این پلتفرمها وجود دارد. یکی از نزدیکترین تجربههای ما به دنیای متاورس بازیهای ویدیوایی هستند. توسعه دهندگان با کمک گرفتن از میزبانی رویدادهای درون بازی به تشکیل یک اقتصاد مجازی روی آوردهاند که در صورت تشکیل مرزهای بازی و… را جابهجا میکند. Metaverse میتواند تاثیر بسیار زیادی بر نوع زندگی انسانها در آینده بگذارد ، در میان این تاثیرات بر زندگی انسانها باید دید که متاورس چه تاثیراتی بر زندگی کودکان میگذارد؟
ارتباط میان دنیای مالی یا همان بازار ارز دیجیتال با فضای مجازی و فیزیکی به طور بسیار تاثیر گذاری به هم متصل شده است و بر روی یکدیگر تاثیرات زیادی به جای میگذارند، به طوری که زندگی کردن ما نیز به این دستگاهها مرتبط شده است. با این تکنولوژی و دستگاهها با فشار یک دکمه هر کاری که بخواهید انجام میدهید. تمامی کارشناسان فعال در این حوضه Metaverse را آینده دنیای دیجیتال میدانند. حال این سوال پیش میآید که با این موارد چگونه کودکان میتوانند خود را با این محیط وقف داده و با آن ارتباط بر قرارا کنند؟ اینکه کودکان چه مقدار ایمنی دارند یک معضل بزرگ است ، 72% از والدینی که اشنایی با Metaverse دارند ، اصلی نگرانی آنها حفظ حریم خصوصی فرزندان خود است . در حال حاضر برخی از برندها در حال ساخت جهان متاورسی هستند ، که مختص کودکان ، نوجوانان و جوانان است.
ادعا این شرکتها این است که میتوانند برای کسانی که شرکت میکنند ، امنیت و حریم خصوصیشان را حفظ کند. با این تکنولوژی قطعا شاهد ورود کریپتو کارنسی نیز به این دنیا خواهیم بود، به طوری که NFT ها ، بازیهای بلاک چین و پرداختهای رمز نگاری دیگر در دنیای رمز نگاری محدود نیستند و در Metaverse نیز حضور میتوانند داشته باشند. در حال حاضر تمامی این شبکهها به عنوان بخشی از متاورس در دسترس است ، البته در حال توسعه است و تا تکامل راه زیادی در پیش دارد. در ادامه به تاثیر متاورس در زندگی کودکان میپردازیم ، اما ایتدا مفهموم کلی و سیتم متاورس را شرح میدهیم.
متاورس چیست؟
متاورس (Metaverse) یک محیط کاملا مجازی است که افراد میتوانند در این محیط همانند زندگی معمولی خود در این جهان وظایف مختلفی را انجام دهند. متاورس ترکیبی از دو کلمه meta و universe متا (meta) به معنی کلمه فراتر از هر چیز است و یونورس( universe) به معنای جهان است .ترکیب این دو کلمه متاورس را تشکیل میدهد، معنی این کلمه بعد از ترکیب به معنای چیزی فراتر از دنیا است. Metaverse یا جهان دیجیتال ترکیبی از واقعیت مجازی ، اینترنت و واقعیت افزوده است.
متاورس اولین بار توسط نیل استفنسون نویسنده علمی تخیلی در رمان تاثیر گذارش یعنی سقوط برف به کار برده شد: snow crash در سال 1992 برای این به کار گرفته شد که یک محیط واقعیت مجازی متصل به اینترنت و قابل دسترسی به هر دستگاهی که به اینترنت متصل است باشد. ولی امروز انچه که نیل استفنسون انتظار آن را داشت انقدر هم دور نیست، با اینکه به طور کامل وجود ندارد اما میتوان Metaverse را به عنوان یک محیط مجازی که به صورت انلاین قابل دسترسی است ، افراد میتوانند با وارد شدن به محیط متاورس کارهای مختلفی انجام از جمله مالکیت مجازی ، بازی ، کار و ملاقات با افراد دیگر، سفر…
ولی این مفهموم یا همان متاورس برای کودکان و نوجوانان به معنای فرصتهای بی پایان برای معاشرت، یادگیری و کشف علایق کودکان است. بازی Minecraft یکی از اولین ازیربناهایی است که کودکان در محیط اموزشی و در معرض فرهنگهای مختلف متاورس قرار بگیرند. کودکان میتوانند با استفاده درست از متاورس بهره ببرند، کودکان میتوانند در حال بازی کردن آنلاین با دوستان خود باشند یا در کلاسهای آموزشی پلتفرمهای زیر مجموعه Metaverse شرکت کنند. ولی از سوی دیگر همانقدر که برای کودکان و نوجوانان میتواند مفید باشد ( همانند فضای مجازی) در صورت استفاده نادرست میتواند آسیبهایی به کودکان مانند: ارز و اذیتهای سایبری و قرار گرفتن در معرض محتوای نامناسب به کودکان آسیبهای جدی برساند. در این فضا کنترل کودکان بر عهده مربیان و والدین خواهد بود، تا با روشهای Metaverse خود ایمین سازی کنند، با این کارها میتواند تاثیر متاورس را بر زندگی کودکانهای به صورت مثبت در آورند.
Metaverse برای بچه ها چه معنایی می تواند داشته باشد؟
کارشناسان بنابر تحقیقاتی که انجام دادهاند بسیار به آینده متاورس خوشبین و از تاثیرات مثبت آن بر زندگی کودکان اطمینان ندارند. مشکلاتی مانند افسردگی ، آسیب رساندن به خود و دیگران و سلامت روان از اثرات منفی شبکههای اجتماعی اسست. به همین خاطر است که فکر میکنند ، Metaverse بسیار مضرتر و آسیب رسانتر از این شبکههای اجتماعی است. ولی به این نکته نیز توجه کنید که این مشکلات تنها مربوط به خود متاورس نیست.
همان طور که گفته شد Metaverse علاوه بر تاثیراتی که بر زندگی کودکان دارد ، میتواند این تکنولوژی و زیر ساختهایش زمینه رشد و یادگیری بسیار خوبی در زمینه فرهنگ دیجیتال برای کودکان باشد. بنابر بعضی تحقیقاتی که در دانشگاه کالیفرنیا صورت گرفته بازی ها و واقعیت مجازی (VR) اگه به درستی مورد استفاده قرار گیرد برای کودکان و سلامت روان آنها میتواند تاثیراتی مثبتی داشته باشد.
اصلیترین مشکل شرکتهایی که از طریق شبکههای اجتماعی استفاده میکنند به شدت از ناامنی یک نسل سوء استفاده میکنند. این شرکتها همان شرکتهایی هستند در خط مقدم Metaverse هستند ، همین عمر باعث میشود تا احساس ناامنی موج بزند.
مشکلاتی که شبکههای اجتماعی ایجاد کردند مانند مشکلات شدید سلامت روان و… همین امر نیز ممکن است که Metaverse باعث ایجاد همین مشکلات شود ، به عنوان مثال در فضای مجازی باعث تشدید تنهایی میشود و شرکت کنندگان در معرض محتوای خطرناک قرار میگیرند که موجب خودکشی میشود.
مزایا و معایب Metaverse برای کودکان
هر تکنولوژی که به وجود میآید هم به نوبه خود مزایایی دارد و هم میتواند معایبی نیز داشته باشد. ولی با فرهنگ سازی درست میتوان معایب آن را به حداقل رساند، پس میتوان نتیجه گرفت که هر چیز خوب هم در صورت عدم فرهنگ سازی صحیح و استفاده نادرست میتواند مضر وخطر ساز باشد. در ادامه مهمترین مزایا و معایب Metaverse را بر زندگی کودکان شرح میدهیم.
Metaverse مزایای زیادی از جنبه آموزشی برای کودکان دارد، اینکه کودکان با کمک چنین تکنولوژی پیشرفتهایی به فراگیری و آموزش علوم بپردازند و مفاهیم را با روشهای جذابتری اموزش بیابند، بسیار میتواند تاثیر گذار باشد. Metaverse تجربهایی نزدیک به واقعیت را به کودکان القاء میکند ، که میتواند تجربهایی عالی در فراگیری و یادگیری آسان باشد، اینگونه یادگیری بسیار موثرتر از روشهای دیگر برای کودکان است.
Metaverse علاوه بر یادگیری علوم در تقویت مهارتهای اجتماعی در کودکان بسیار موثر و از مزایا متاورس در زندگی کودکان است. شبکهها و رسانههای اجتماعی عموما به دلیل افزایش تنهایی و افزایش افسردگی در میان مردم مقصر شناخته میشوند، ولی از سوی دیگر ، Metaverse میتواند با ویژگیهایی که دارد موجب فراهم کردن محیطی امن و کنترل شده برای کودکان باشد که همین امر والدین را به همراهی کردن کودکان خود در Metaverse تشویق میکند. علاوه براینها متاورس پتانسیل زیادی در تشویق خلاقیت و توسعه هوش اجتماعی را دارد به همین دلیل محیط متاورس بسیار سرگرم کننده برای کودکان است. این فناوری این امکان را به والدین میدهد که به بهترین نحو ممکن و شرایط با کودکان خود ارتباط برقرار کنند. ولی این مزایا تا جایی برای کودکان مفید است که به والدین آموزش داده شود و از خطرات Metaverse آگاهی کامل داشته باشند .در این صورت میتوانند از خطرات جلوگیری کنند و در صورت جلوگیری میتواند، برای کودکان مفید باشد. متاورس میتواند تکنولوژی جالب و مکانی بسیار مناسب برای کاوش و یادگیری برای کودکان باشد.
معایب متاورس برای کودکان
همانقدر که Metaverse مزایا دارد همان مقدار هم خطرات زیادی دارد ، آزار اذیتهایی که در فضای سایبری متداول است برای کودکان خطرات فراوانی دارد و دیگر مشکل این فضا فقدان حریم خصوصی دارد.
آزار و اذیت یکی از جدیترین موارد و خطرات منفی Metaverse بر زندگی کودکان است ، شاید این بیشترین ضرر این فضا باشد تا کودکان در معرض خطر قرار گیرند. ولی ممکن است خطر قرار گرفتن در برابر محتوای نامناسب مانند خشونت و محتوای جنسی و سخنان تنفر امیز نیز وجود دارد.
علاوه بر این خطرات این که این فضا میتواند اعتیاد آور باشد و نگرانی کارشناسان نیز از همین موضوع است که این فضا با اعتیاد آوری که دارد ، بتواند در زندگی کودکان تاثیرات منفی به جایی بگذارد. از انجایی که فضای متاورس بسیار جذاب است و ماهیت جذابی دارد مدیریت زمان و محدود کردن استفاده از Metaverse برای کودکان اجباری و لازم است واین کار میتواند برای والدین و مربیان بسیار دشوار باشد.
فقدان حریم خصوصی ممکن است تاثیرات منفی در زندگی کودکان داشته باشد، هنگامی که بچهها نگران هستند دادن چنین آگاهیهایی بسیار میتواند بسیار مهم و حیاتی باشد. نداشتن آگاهی باعث میشود کودکان حریم خصوصی خود را مانند آدرس خانه یا سایر جزئیات را با غریبهها به اشتراک بگذارند که میتواند گاها سلامت روان کودکان را به هم بریزد.
علاوه بر خطراتی که Metaverse بر سلامت روانی و فیزیولوژی دارد خطرات فیزیکی نیز متاورس دارد که میتواند به طور بسیار زیادی بر زندگی کودکان تاثیر بگذارد به عنوان مثال استفاده نادرست و بیش از حد از دستگاه VR منجر به علائمی مانند ضعیفی چشم ، سرگیجه، حالت تهوع و سردرد شود، این اثرات میتوانند موقت باشند، ولی همین اثرات گاها ناخوشایند نیز شود. یکی از اصلیترین نگرانیها در مورد Metaverse نابرابری دسترسی عموم به آن است در حال حاضر بسیاری از کودکان به اینترنت دسترسی ندارند و هستند کودکانی که حتی دستگاه واقعیت مجازی دسترسی ندارند و امکان دارد از نظر آموزشیی و اجتماعی در تنگنا باشند. میتوانید در متاورس محیط کارتان را تغییر دهید، و کارمندان در آینده با محیط های متاورسی روبرو شوید و در آنجاها کار کنید.
چگونه از کودکان و نوجوانان در متاورس محافظت کنیم؟
کودکان سعی دارند مسیر خود را به قلمروی بزرگسالان پیدا کنند و این کار باعث نگرانی والدین میشود. واشنگتن پست اخیرا گذارش داده است که Metaverse برای افراد بالای 18 سال است ولی کودکان از هدستهای Oculus VR والدین خود برای تعاملات استفاده میکنند، کارشناسان این نگرانی را خیلی مدت است این را مطرح نمودهاند. در قلمرو مجازی هیچ حفاظتی و مراقبتی نمیتوان از گیمرهای کودک و نوجوان که آگاهی ندارد، در برابر حمله سود جویان کرد. اینکه در این فضا از کودکان محافظت کرد یک مسئولیت مشترک میان همه والدین است، بینابراین تمامی والدین بر فعالیت خود در این شبکههای اجتماعی بسیار بر حرکات فرزندان خود نظارت دقیق داشته باشند. نظارت بر فعالیت کودکان در Metaverse از مجموعههای حفاظتی است که والدین از اقدامات و حرکت خطر ساز کودکان خود پیشگیری کنند.

همان گونه که از قبل گفتیم هر چیز خوبی بدیهایی هم دارد ولی مزایای که Metaverse میتواند به کودکان برساند در صورت استفاده صحیح و کنترل شده میتواند بسیار در رشد و پرورش کودک کمک کند. والدین با اگاهی که از خطرات و مشکلات این فضا دارند با تدابیری که اتخاذ میکنند ، میتوانند از فرزندان مراقبت کنند و تمامی فعالیتهای کودکان را زیر نظر بگیرند تا مشکلی برای آنها صورت نگیرد. با محدود سازی کودکان از محتوای مضر و نظارت در آنچه در Metaverse است، بسیار ضروری است. همچنین با توسعه دهندگان قوانین و درستورالعمل جامعایی برای کاربران متاورس تعیین کنند و به اجرای این قوانین پا فشاری کنند تا کودکان از این قوانین بیشتر پیروی کنند تا از مشکلات و خطراتی که در Metaverse قرار دارد در امان بمانند و محیط امنی را برای به ویژه کودکان محیا کنند. علاوه بر اینها شما نیز به کودکان و فرزندان خود نیز باید بیاموزید که چگونه در تعاملات انلاین با طرف مقابل و غریبه چگونه رفتار کنند، ولی به احترام گذاشتن در تعاملات و حفظ حرمتها نیز اشاره کنید.
شما باید به کودکان خود باموزید که متاورس تنها بخش بسیار کوچکی از زندگی انها است ونباید از زندگی در دنیای واقعی قافل شوند. باید به نحوی تعادل و ارزش میان دو جهان مجازی و واقعی را درک کنند. و از این نکته غافل نشوید که کودکان نیاز دارند تا در دنیای واقعی تعاملات داشته باشند و فعالیتهای گروهی و اجتماعی خود را تقویت کنند. تولید کنندگان و شرکتهای فناوری باید زیر ساختهای محافظتی از کودکان را فراهم کنند البته نیز شرکتها مواضعی دارند که با مواضع والدین یکسان است و در کمک کردن به حفاظت کودکان سعی دارد، ولی نمیتوان گفت که میتوانند به طور کامل از محتواهای بد و مضر کودکان را حفظ کنند، ولی از تعدیل محتوا ونظارت بر رفتار کاربران بد میتواند به نفع توسعه دهندگان Metaverse باشد.
سیستم متاورس و دستگاههای VR باید به طوری طراحی شود که کمترین آسیب ممکن و استفاده راحتی برای کودکان داشته باشد. کودکان و کاربران باید تشویق شوند تا از رفتارهای توهین کننده و نامناسب بپرهیزند و اگر همچین رفتارهایی دیدند گزارش دهند و همچنین مکانسیمی برای برسی به این گزارشات و خطاها رسیدگی شود. همچینین علاوه بر حفاظت از کودکان باید از اقدامات ایمنی مانند: انتی ویروسها ، محافظت از رمز عبور و رمزگذاری دستگاه VR و پلتفرمهای Metaverse نیز در برنامه کاری خود قرار دهند.
حفااظت از کودکان به طور کلی وظیفه تمامی افراد است و در متاورس این وظیفه ، وظیفه مشترک تولید کنندگان متاورس و والدین است. والدین باید به کودکان خود روشهای استفاده از سیستم متاورس را آموزش دهند و توسعه دهندگان و تولید کنندگان Metaverse هم باید از تولید و انتشار محتواهایی که به سلامت روان کودک آسیب میرساند جلوگیری کنند.با این کار این فضا را به فضایی امن برای کودکان تبدیل کنند تا کودکان بتوانند از این فضا به بهترین نحو ممکن برای رشد و پیشرفت خود استفاده کنند.
جمع بندی
در آینده نزدیک Metaverse به عنوان یک دنیای دیجیتال جدید با به عرصه خواهد گذاشت که دنیایی فیزیکی را با دنیای آنلاین و سه بعدی به هم متصل میکند. همچنین باید گفت متاورس یک اقتصاد دیجیتال است و باید بدانید که کاربران در Metaverse میتوانند از مزیت برخی از انواع کیف پول دیجیتال همچون تراست والت (Trust Wallet) و متامسک (MetaMask) بهرهمند شوند.
کاربران میتوانند در این فضای سه بعدی همان گونه که در دنیای واقعی کار میکنند در آن دنیا نیز کار کرده ، بازی کرده ، ملاقات و معاشرت داشته باشند. این ویژگیهایی که این دنیا دارد بسیار جذاب است ، ولی باید دید که امنیت این شبکه چگونه و شرایط ارتباتی آن چگونه پیش میرود. توسعه دهندگان Metaverse باید کاربران کودک و نوجوان خود را به عنوان کاربران ناآگاه و کنجکاو در نظر بگیرند و امنیت را برای این دسته از کاربران خود در سطح بالاتری قرار دهند تا افراد سودجو نتوانند به حریم شخصی آنها نفوذ کنند و به سلامت روان کودکان آسیب برسانند. از سوی دیگر کودکان جذب زرق و برق این فناوری میشوند، که با فرهنگ سازی درست و آموزش صحیح از اعتیاد کودکان به این فضا جلوگیری کنند. همانقدر که Metaverse برای اهداف اموزشی و پرورشی کودکان مورد استفاده قرار میگیرد، در صورت استفاده نادرست میتواند به کودکان آسیب برساند که والدین با مدیریت کودکان میتوانند پیشگیری کنند.